Türk Medeni Kanunu, aile birliğinin devamı sırasında veya sona ermesiyle (boşanma) birlikte, ekonomik olarak zor duruma düşecek olan eşi ve çocukları koruma altına almıştır. Bu korumanın en somut hali ise “Nafaka” kurumudur.
Ancak nafaka tek bir türden ibaret değildir. Davanın aşamasına, kimin için istendiğine ve tarafların kusur durumuna göre değişen 4 farklı nafaka türü vardır. Hangi nafakayı talep etmeniz gerektiğini bilmek, hak kaybı yaşamamanız için ilk adımdır.
Tuva Hukuk ve Danışmanlık olarak, Ankara Boşanma Avukatı tecrübemizle; nafaka taleplerinin doğru oluşturulması, miktarın hakkaniyete uygun belirlenmesi ve tahsilat süreçlerinde müvekkillerimize rehberlik ediyoruz.
Türk Hukukunda 4 Temel Nafaka Türü
Hukukumuzda nafaka türleri temel olarak “bakım yükümlülüğüne” dayanır. İşte bilmeniz gereken 4 tür:
Tedbir Nafakası
Boşanma davası açılmadan önce veya açıldığı andan itibaren, dava sonuçlanıp karar kesinleşinceye kadar geçen sürede ödenen geçici nafakadır.
- Amacı: Dava süresince eşin ve çocukların barınma ve geçim masraflarını karşılamaktır.
- Kusur Şartı Yoktur: Tedbir nafakası almak için haklı veya haksız olmanızın, kusurlu olup olmamanızın önemi yoktur. İhtiyaç sahibi olmanız yeterlidir.
- Süresi: Dava kesinleşince sona erer (Yerini yoksulluk veya iştirak nafakasına bırakır).
İştirak Nafakası (Çocuk İçin)
Boşanma davası sonucunda çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmasıdır.
- Kim Alır: Velayeti alan taraf, çocuk adına talep eder.
- Kusur Şartı Yoktur: Velayeti almayan tarafın boşanmada kusurlu olup olmaması önemli değildir; ebeveynlik görevi gereği bu parayı ödemek zorundadır.
- Süresi: Çocuk 18 yaşını doldurana kadar devam eder. (Eğitimi devam ediyorsa “Yardım Nafakası” olarak sürebilir).
Yoksulluk Nafakası (Eş İçin)
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan tarafa, diğer tarafın ödediği ve en çok tartışılan nafaka türüdür.
- Kritik Şart (Kusur): Yoksulluk nafakası alabilmek için, boşanmada ağır kusurlu olmamak gerekir. Talep eden tarafın kusuru, nafaka ödeyecek eşten daha az veya ona eşit olmalıdır. Tam kusurlu eş (örneğin sadece kendisi aldatmışsa) yoksulluk nafakası alamaz.
- Süresi: Kural olarak “süresiz”dir. Ancak nafaka alan tarafın evlenmesi veya işe girip yoksulluktan kurtulması durumunda kesilir.
Yardım Nafakası (Boşanma Dışı)
Bu nafaka türü boşanma davasından bağımsızdır. Türk Medeni Kanunu’na göre, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy (anne-baba), altsoy (çocuklar-torunlar) ve kardeşlerin birbirlerine ödedikleri nafakadır.
- En Yaygın Örnek: 18 yaşını doldurmuş ancak üniversite eğitimi devam eden çocuğun, babasından/annesinden eğitim masrafları için talep ettiği nafakadır.
Bu yazımızla birlikte daha önce yazmış olduğumuz Boşanmada Mal Paylaşımı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Nafaka Miktarı Neye Göre Belirlenir?
Nafaka hesaplamasında kanunda yazılı “sabit bir oran” (örneğin maaşın %25’i gibi) yoktur. Hakim, her somut olayı ayrı değerlendirir. Miktarı belirleyen kriterler şunlardır:
- Tarafların Sosyal ve Ekonomik Durumu: Maaşlar, ek gelirler, mal varlığı, kira gelirleri.
- Giderler: Kira, fatura, mutfak masrafları.
- Çocuğun Yaşı ve İhtiyaçları: Okul masrafı, servis, kurs, sağlık giderleri.
- Paranın Alım Gücü: Enflasyon ve günün ekonomik koşulları.
Hakim, bu veriler ışığında “hakkaniyete uygun” bir rakam belirler.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Nafaka ödenmezse ne olur? Hapis cezası var mı?
Evet. Nafaka borcu, diğer borçlardan farklı olarak “Tazyik Hapsi” yaptırımına tabidir. Birikmiş nafaka değil, güncel ayın nafakası ödenmezse, alacaklının şikayeti üzerine İcra Ceza Mahkemesi borçluya 3 aya kadar hapis cezası verebilir. Borç ödendiği an hapis cezası düşer.
Asgari ücretli biri ne kadar nafaka öder?
Asgari ücretli olmak nafaka ödemeye engel değildir. Hakim, asgari ücretli bir babanın da çocuğuna bakmakla yükümlü olduğuna karar verir ve gelirine uygun (genellikle cüzi de olsa) bir iştirak nafakasına hükmeder.
Nafaka her yıl artar mı?
Mahkeme kararında genellikle nafakanın her yıl “ÜFE/TÜFE oranında artırılmasına” hükmedilir. Eğer kararda artış oranı yazmıyorsa, ayrıca “Nafaka Artırım Davası” açılması gerekir.
Çalışan kadın/erkek yoksulluk nafakası alabilir mi?
Yargıtay’ın güncel içtihatlarına göre; kişi çalışıyor olsa bile, aldığı maaş onu yoksulluktan kurtarmaya yetmiyorsa (asgari ücret veya buna yakınsa) ve boşanma ile hayat standardı ciddi oranda düşüyorsa, gelir durumuna göre yoksulluk nafakası alabilir.
Konu ile ilgili olarak Boşanmada Ziynet Eşyaları Kime Aittir? başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Sonuç ve Hukuki Destek
Nafaka, boşanma sürecinin ekonomik dengesini sağlayan en önemli araçtır. Ancak doğru türde nafakayı talep etmek, kusur durumunu doğru değerlendirmek ve miktarı ispatlamak uzmanlık gerektirir.
Tuva Hukuk olarak, Ankara Avukatı kadromuzla; hem nafaka talep edenlerin haklarını savunuyor hem de haksız nafaka talepleriyle karşılaşanların mağduriyetini önlemek için çalışıyoruz.
Detaylı bilgi ve hukuki danışmanlık için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin
