Boşanma davasının şüphesiz en zorlu ve en duygusal cephesi, müşterek çocukların velayetinin kime bırakılacağı konusudur. Eşler arasındaki evlilik birliği sona erse de, ebeveynlik görevi ömür boyu devam eder. Ancak bu görevi yasal olarak kimin üstleneceği, yani çocuğun kimin yanında yaşayacağı ve bakımının kim tarafından sağlanacağı, velayet davası, büyük bir hukuki mücadeleye dönüşebilir.
Türk Medeni Kanunu ve Yargıtay uygulamalarında velayet konusunda tek ve değişmez bir kural vardır: “Çocuğun Üstün Yararı.”
Tuva Hukuk ve Danışmanlık olarak, Ankara Boşanma Avukatı tecrübemizle; velayet davalarında ebeveynlerin değil, çocukların geleceğini merkeze alan bir yaklaşımla müvekkillerimize rehberlik ediyoruz.
Velayet Kime Verilir?
Mahkeme, velayet kararını verirken “kimin daha zengin olduğuna” veya “kimin kusursuz olduğuna” bakmaz. Hakim için tek kriter, çocuğun bedensel, zihinsel ve ruhsal gelişiminin kimin yanında daha iyi sağlanacağıdır.
Yargıtay içtihatlarına göre yaş grupları en belirleyici faktördür:
1. 0-3 Yaş Grubu (Anne Bakımına Muhtaç Dönem)
Bu dönemde çocuk, anne sütüne ve anne şefkatine biyolojik olarak muhtaçtır. Annenin yaşam tarzı veya ekonomik durumu çok kötü olmadığı sürece, bu yaş grubunda velayet neredeyse kesin olarak anneye verilir.
2. 3-7 Yaş Grubu (Oyun Çağı)
Çocuk hala anne bakımına ve ilgisine yoğun ihtiyaç duyar. Annenin çocuğa bakmaktan aciz olduğu veya çocuğun sağlığını tehlikeye attığı ispatlanmadıkça, velayet genellikle anneye bırakılır.
3. Okul Çağı (6-7 Yaş ve Üzeri)
Bu dönemde çocuğun eğitimi ve sosyal çevresi önem kazanır. Çocuğun okul düzeninin bozulmaması, kimin eğitimle daha yakından ilgilendiği ve çocuğa sunulan imkanlar değerlendirilir. Baba, bu dönemde velayeti alma konusunda daha güçlü argümanlar sunabilir.
4. İdrak Çağı (8 Yaş ve Üzeri)
Yargıtay’a göre, idrak çağına gelmiş (kendini ifade edebilen) bir çocuğun görüşü alınmadan velayet kararı verilemez. Hakim, çocuğa (veya uzman pedagog eşliğinde) “Kiminle kalmak istiyorsun?” diye sorar. Çocuğun tercihi, karar üzerinde büyük etkiye sahiptir.
Bu yazımızla birlikte Çekişmeli Boşanma Davası ve Hukuki Süreç başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Ezber Bozan Yenilik: Ortak Velayet Nedir?
Eskiden Türk hukukunda velayet, “ya annede ya babada” olurdu. Ancak Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay’ın güncel kararlarıyla artık “Ortak Velayet” dönemi başlamıştır.
Ortak Velayet Nedir? Boşanmadan sonra da anne ve babanın, çocuk üzerindeki hak ve sorumlulukları birlikte kullanmaya devam etmesidir. Çocuğun eğitimi, sağlığı ve geleceği hakkındaki kararları ebeveynler ortak alır.
Ortak Velayet Şartları Nelerdir?
- İstek: Her iki ebeveynin de ortak velayeti kabul etmesi ve talep etmesi gerekir. (Zorla ortak velayet verilmez).
- Uyum: Ebeveynlerin çocuk konusunda iletişim kurabilecek ve anlaşabilecek olgunlukta olması gerekir.
- Hakim Onayı: Hakimin, bu durumun çocuğun yararına olacağına kanaat getirmesi gerekir.
Velayet Davasında Uzman Raporunun (SİR) Önemi
Velayet davalarında hakim, sadece taraf beyanlarına göre karar vermez. Mutlaka bir uzman pedagog, psikolog veya sosyal hizmet uzmanı görevlendirir.
Bu uzmanlar;
- Anne ve babayla görüşür,
- Çocuğun yaşadığı evi inceler,
- Çocukla (yaşı uygunsa) görüşür ve Sosyal İnceleme Raporu (SİR) hazırlar. Mahkeme kararlarının %90’ı bu rapora göre verilir. Bu nedenle uzmana kendinizi doğru ifade etmek, duruşmadaki beyanlarınız kadar önemlidir.
Konu ile ilgili olarak Anlaşmalı Boşanma Davası ve Hukuki Süreç başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Aldatan eş (kusurlu taraf) velayeti alabilir mi?
Evet, alabilir. Boşanmadaki “kusur” (aldatma, hakaret vb.) ile “ebeveynlik yeteneği” farklı şeylerdir. Eğer aldatan eş, çocuğuna çok iyi bakıyorsa ve çocuğun onun yanında kalması daha sağlıklıysa, velayet ona verilebilir. Kusur, velayetten ziyade tazminat konusudur.
Baba hangi durumlarda velayeti alabilir?
Anne çocuğa şiddet uyguluyorsa, akıl sağlığı yerinde değilse, ahlaki açıdan çocuğun gelişimini kötü etkileyen bir yaşam sürüyorsa veya çocuğu ihmal ediyorsa; velayet babaya verilebilir.
Velayet kararı sonradan değiştirilebilir mi?
Evet. Velayet kararı “kesin hüküm” değildir. Şartlar değişirse (örneğin velayeti alan taraf yeniden evlenir ve çocuğu ihmal ederse veya çocuk şiddet görürse), “Velayetin Değiştirilmesi Davası” açılarak velayet el değiştirebilir.
Çocuğumu bana göstermiyorlar, ne yapabilirim?
Velayeti almayan tarafın çocukla “Kişisel İlişki Kurma” hakkı vardır. Eğer diğer taraf çocuğu göstermiyorsa, mahkeme kararıyla icra yoluyla çocukla görüşme sağlanabilir (Yeni düzenlemeyle “Çocuk Teslim Merkezleri” üzerinden yapılmaktadır).
Sonuç ve Hukuki Destek
Velayet davası, bir “kazanma-kaybetme” davası değil, çocuğun geleceğini inşa etme sürecidir. Bu süreçte çocuğun psikolojisini koruyarak, haklılığınızı hukuki delillerle ve uzman raporlarıyla ispatlamak gerekir.
Tuva Hukuk olarak, Ankara Aile Hukuku Avukatı kadromuzla, çekişmeli boşanma ve velayet davalarında hem sizin haklarınızı hem de çocuğunuzun üstün yararını savunmak için yanınızdayız. Ortak velayet protokolleri ve velayet değişikliği davalarında da uzman desteği sunuyoruz.
Detaylı bilgi ve hukuki danışmanlık için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.
